“Was het leuk?” vroeg ik mijn zoon toen hij vandaag thuiskwam uit school. Ineens besefte ik dat ik deze simpele vraag bijna iedere dag stel. Hoewel ik het ook best belangrijk vind dat hij wat opsteekt op school, informeer ik daar lang niet zo vaak naar. Wat me vooral bezighoudt, is zijn veiligheidsgevoel. Kan hij goed opschieten met andere kinderen en wordt hij niet gepest? Dat heeft alles te maken met mijn eigen jeugd waarin ik het omgaan met vriendinnen en pesterijen lastig vond. In die tijd was daar op scholen ook nauwelijks aandacht voor.

Verdrietige verhalen

Gelukkig is dat nu anders, pesten is vandaag de dag een hot issue op scholen. En dat is niet gek als je ziet wat pestgedrag bij kinderen en pubers kan aanrichten. Ook de politiek en de media besteden hier met grote regelmaat aandacht aan. Minder vaak gaat het over pestgedrag op het werk, terwijl ook dat grote gevolgen kan hebben. Onlangs verscheen er een artikel in de Volkskrant over Caroline, een biologielerares die op haar werk -een middelbare school nota bene- zo stelselmatig werd gepest dat ze deze zomer zelfmoord pleegde.

En Caroline is niet de enige. Uit een enquête van het ministerie van Sociale Zaken blijkt dat pesten op het werk regelmatig voorkomt; zo’n 26% van alle werknemers zegt ooit gepest te zijn in zijn of haar loopbaan. Opvallend daarbij is dat de slachtoffers het moeilijk vinden er iets aan te doen, omdat het zo subtiel gebeurt. Pesters zijn, volgens gezondheidszorgpsycholoog Cokkie Verschuren die promotieonderzoek doet naar sociale veiligheid, zich er doorgaans niet eens van bewust dat hun gedrag anderen beschadigt. Hun manier van doen komt vaak voort uit angst. Pesters en hun slachtoffers blijken namelijk meer dan gemiddeld angstig te zijn. Dat is interessant.

Ongunstige organisatiecultuur

Nog interessanter vind ik echter een andere conclusie van Verschuren. Namelijk dat pestgedrag vooral wordt bepaald door een ongunstige organisatiecultuur. Marius Rietdijk, wetenschappelijk directeur van Adriba beaamt dit. Pesten wordt volgens hem gestimuleerd door organisaties waarin de cultuur gericht is op straffen in plaats van op belonen en in werksituaties waarin werknemers het gevoel hebben dat ze weinig invloed hebben op hun omgeving en werkzaamheden. In dit soort culturen wordt gezocht naar andere manieren om controle uit te oefenen, wat zich dan bijvoorbeeld uit in pestgedrag. Daar moeten bedrijven wat mee.

Bij mijn zoon op school is er veel aandacht voor zelfsturing, groei en ontwikkeling. Ook praten ze in de klas regelmatig over wat pesten is en wat dat met kinderen doet. Op die manier werken de leraren en de schoolleiding hard aan het tegengaan van pesten en mijn zoon vindt het doorgaans erg leuk op school. Organisaties en leidinggevenden moeten wat mij betreft hier ook hun verantwoordelijkheid in nemen. Door leiderschap te tonen en open te communiceren en door medewerkers meer autonomie te geven en positieve feedback te stimuleren. Kortom, door gericht te sturen op gelukkiger medewerkers.